[52] CHIẾN TRANH THƯƠNG MẠI (KỲ 1): TỔNG QUAN VỀ CHIẾN TRANH THƯƠNG MẠI

Kiều Thu Chang, Dương Duy Khang
21 thg 4
28 phút đọc

Tác giả: Kiều Thu Chang, Dương Duy Khang

Mở đầu: Hiện nay, tình hình thế giới đã trở nên căng thẳng do các biện pháp thuế quan đơn phương đến từ chính quyền của Tổng thống Hoa Kỳ Donald John Trump. Các hành động đơn phương đó đã và đang mang thế giới đến gần hơn một cuộc thương chiến toàn cầu và đe dọa đến trật tự kinh tế quốc tế. Chuỗi bài viết lần này mong muốn mang đến cho độc giả góc nhìn tổng quan về chiến tranh thương mại, mối liên hệ với các công cụ pháp lý trong khuôn khổ Tổ chức Thương mại Thế giới và các biện pháp được sử dụng trong chiến tranh thương mại thông qua khái quát đặc điểm và diễn biến của chiến tranh thương mại, các điều kiện sử dụng công cụ phòng vệ thương mại, thực tiễn sử dụng các biện pháp pháp lý trong chiến tranh thương mại và vấn đề viện dẫn ngoại lệ an ninh.

Từ khóa: Chiến tranh thương mại, Tổ chức Thương mại Thế giới, công cụ pháp lý

1. Khái quát về khái niệm chiến tranh thương mại

Theo từ điển Oxford và Cambridge, chiến tranh thương mại (“CTTM”) được hiểu là tình huống mà các quốc gia cố gắng gây thiệt hại cho thương mại các bên thông qua các công cụ như thuế quan, hạn ngạch, cấm xuất khẩu và trợ cấp và có thể được tăng cường khi các quốc gia thực hiện các biện pháp ‘ăn miếng trả miếng’.[1] Trong CTTM, một quốc gia có thể sử dụng sức mạnh thông qua các biện pháp thuế quan, nhằm gây sức ép nhượng bộ thuế quan lên các quốc gia khác thay vì thực hiện thương lượng thuế quan dựa trên trật tự quốc tế.[2]

Khác với tranh chấp thương mại được giải quyết theo một hệ thống trật tự các quy tắc, CTTM nhắm đến việc thay đổi dòng chảy thương mại và gây thiệt hại cho các quốc gia khác.[3] Nhằm phân biệt với xung đột thương mại, các biện pháp kinh tế trong CTTM mang tính trừng phạt, áp dụng với cường độ cao và phủ khắp nhiều loại hàng hóa nhằm tạo ra thiệt hại về mặt thương mại.[4]

Hệ quả của CTTM thường khó dự đoán - một mặt, CTTM có thể giúp hình thành các ngành công nghiệp; mặt khác, CTTM cũng có thể gây thiệt hại nặng nề đối với các doanh nghiệp trong nước do chi phí đầu vào tăng vọt.[5] Quá trình bắt đầu, leo thang, hạ nhiệt và kết thúc CTTM là một quá trình phức tạp trong mối quan hệ chính trị giữa các quốc gia và tác động của CTTM đối với mỗi quốc gia là không giống nhau.[6] Nhìn chung, người tiêu dùng và người lao động của các quốc gia đang phát triển là đối tượng chịu nhiều thiệt hại trong các cuộc CTTM.[7]

Như vậy, CTTM sẽ có một số đặc điểm chính như sau: (i) Về các công cụ thương mại, các biện pháp hạn chế thương mại thường đa dạng (thuế quan, hạn ngạch thuế quan, hạn chế xuất khẩu, trợ cấp); (ii) Về mức độ và quy mô, các biện pháp hạn chế thương mại mang tính nghiêm trọng và có tính trả đũa, trừng phạt lẫn nhau và (iii) Về tác động, hệ quả của CTTM thường khó dự đoán, nhìn chung người tiêu dùng và người lao động dễ chịu tổn thương nhất. Trong lịch sử, các cuộc CTTM với các đặc điểm như trên đã từng xảy ra như cuộc thương chiến giữa các quốc gia Anh - Pháp - Hà Lan trong các thế kỷ 17 đến 19, Đạo luật Thuế quan Smooth Harley của Hoa Kỳ vào những năm 1930, Chiến tranh thép giữa Hoa Kỳ và Liên minh châu Âu (“EU”) vào những năm 2000 và hiện nay là cuộc CTTM trong nhiệm kỳ lần thứ nhất và thứ hai của Tổng thống Hoa Kỳ Donald John Trump (“Tổng thống Trump”).[8]

2. Nguyên nhân dẫn đến CTTM

Nguyên nhân trực tiếp của các cuộc CTTM chính là thâm hụt thương mại hàng hóa gia tăng. Ví dụ, trong thời khi áp dụng Đạo luật Thuế quan Smooth Harley những năm 1930, việc nhập khẩu của sản phẩm Hoa Kỳ vào thị trường châu Âu giảm 66% đã thúc đẩy đạo luật nói trên được thông qua.[9] Tương tự, trong những năm đầu thập niên 2000, Tổng thống Hoa Kỳ George Walker Bush đã áp dụng mức thuế tự vệ lên tới 30% đối với thép nhập khẩu nhằm giải quyết sự suy yếu của ngành công nghiệp thép Hoa Kỳ (từ vị thế chiếm gần 50% nguồn cung thép toàn cầu giảm xuống chỉ còn hơn 10%).[10]

Trước CTTM trong nhiệm kỳ đầu tiên của Tổng thống Trump, thâm hụt thương mại giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc đã tăng đáng kể. Kể từ khi Trung Quốc tham gia vào Tổ chức Thương mại Thế giới (World Trade Organisation, WTO), thâm hụt thương mại của Hoa Kỳ đã tăng từ 83 tỷ USD đến 292 tỷ USD vào năm 2017, trung bình mỗi năm thâm hụt tăng 9.9%.[11] Hoa Kỳ cho rằng phía Trung Quốc đã thực hiện những biện pháp không công bằng như cấp các khoản trợ cấp lớn cho các ngành công nghiệp chủ yếu như thép, năng lượng tái tạo và thiết bị điện tử nhằm tạo ra bất lợi cho các công ty Hoa Kỳ và nước ngoài.[12] Ngoài ra, thâm hụt thương mại của Hoa Kỳ cũng đã gia tăng đối với nhiều đối tác khác: thâm hụt đạt gần 200 tỷ USD trong giai đoạn 2014-2019 với EU;[13] thâm hụt với Mexico tăng từ 21.1 tỷ USD đến 101.8 tỷ USD trong giai đoạn 2015-2019;[14] thâm hụt với Canada đạt 22.4 tỷ USD trong giai đoạn 2013-2018;[15] và thâm hụt với Việt Nam đạt 66.7 tỷ USD trong giai đoạn 2015-2019.[16] Trước nhiệm kỳ lần thứ hai của Tổng thống Trump thâm hụt thương mại lần lượt đạt 295.4 tỷ USD với Trung Quốc, 235.6 tỷ USD với EU, 171.8 tỷ USD với Mexico, 63.3 tỷ USD la với Canada, và 123.5 tỷ USD với Việt Nam.[17]

Về nguyên nhân sâu xa, mặc dù không đề cập trực tiếp đến CTTM, Karl Marx đã chỉ ra rằng sự thay phiên giữa chủ nghĩa bảo hộ và chủ nghĩa tự do thương mại là một vòng lập của sự hình thành và phát triển tư bản công nghiệp mà ở đó các nhà tư bản công nghiệp cần thị trường để xuất khẩu nhiều hàng hóa và kéo theo tình trạng khủng hoảng thừa.[18] Với quan điểm gần với Karl Marx, theo Michael Pettis, CTTM là không thể tránh khỏi do sự tập trung tư bản vào các công ty giàu có, sự kiềm hãm sức mua của người lao động tại quốc gia xuất khẩu và sự xuất khẩu khủng hoảng thừa sang các quốc gia khác.[19] Theo đó, Matthew C. Klein và Michael Pettis cho rằng CTTM xảy ra do mối quan hệ bất bình đẳng giữa các tập đoàn sản xuất và người lao động được bọc lên mình lớp vỏ xung đột lợi ích giữa các quốc gia.[20]

Bên cạnh đó, sự bùng phát cuộc CTTM ngày nay còn có nguyên do từ sự “ruồng bỏ” đối với WTO. Việc Hoa Kỳ kiên quyết duy trì các trợ cấp nông nghiệp, Trung Quốc kiên quyết không hạ các rào cản thuế quan dẫn đến các vòng đàm phán tự do hóa thương mại tại WTO thất bại, đặc biệt là vòng đàm phán Doha. Thêm vào đó, việc Hoa Kỳ từ bỏ WTO bằng cách ngang nhiên vi phạm các nguyên tắc của WTO với hàng rào thuế quan mang tính trừng phạt và “đóng băng” hệ thống giải quyết tranh chấp WTO, cùng với những khoản trợ cấp khổng lồ và biện pháp kinh tế áp đặt mà Trung Quốc duy trì, đã làm thiết chế thương mại đa phương này ngày càng suy yếu thêm và rơi vào khủng hoảng.[22] Trong bối cảnh cơ quan phúc thẩm bị tê liệt, dù WTO xác định các biện pháp của Hoa Kỳ hay Trung Quốc vi phạm quy tắc thương mại nhưng các phán quyết này không mang lại hiệu quả thực tế.[23] Sự “ruồng bỏ” với thiết chế thương mại đa phương đã trở nên rõ ràng với việc Tổng thống Trump tuyên bố theo đuổi cơ chế “thuế đối ứng và công bằng”.[24]

3. Khái quát về CTTM trong hai nhiệm kỳ của Tổng thống Trump

3.1. Khái quát về CTTM trong nhiệm kỳ thứ nhất của Tổng thống Trump

Trong nhiệm kỳ lần thứ nhất, Tổng thống Trump đã áp đặt nhiều hàng rào thuế quan đối với nhiều loại hàng hóa, bao gồm pin mặt trời, máy giặt, thép, nhôm và ô tô.

Đối với pin mặt trời và máy giặt, dựa trên kết luận điều tra theo Mục 201 Đạo luật Thương mại 1974 từ Ủy ban Thương mại Quốc tế Hoa Kỳ (“ITC”) xác định rằng lượng nhập khẩu lớn pin mặt trời và máy giặt đã gây ra thiệt hại nghiêm trọng cho ngành công nghiệp trong nước,[25] Tổng thống Trump đã áp thuế tự vệ toàn cầu đối với lượng nhập khẩu pin mặt trời có tổng giá trị 8.5 tỷ USD và máy giặt có tổng giá trị 1.8 tỷ USD.[26] Việc áp thuế tự vệ toàn cầu của Tổng thống Trump đã dẫn đến các vụ kiện tại WTO khởi xướng bởi Trung Quốc và Hàn Quốc.[27]

Đối với thép và nhôm, sau kết luận điều tra theo Mục 232 Đạo luật Mở rộng Thương mại 1962 từ Bộ Thương mại rằng thép và nhôm nhập khẩu là mối đe dọa đối với an ninh quốc gia,[28] Tổng thống Trump đã tuyên bố áp thuế 25% đối với thép và 10% đối với nhôm nhập khẩu.[29] Phản ứng trước động thái của Tổng thống Trump, Trung Quốc áp thuế trả đũa đối với phế liệu và vụn nhôm, thịt heo, trái cây và các loại hạt, cùng các mặt hàng khác của Hoa Kỳ, với tổng giá trị xuất khẩu năm 2017 là 2,4 tỷ USD.[30] Các đối tác khác của Hoa Kỳ cũng đã áp dụng các biện pháp trả đũa như EU áp thuế đối với các mặt hàng như rượu bourbon, thuyền máy và du thuyền, xe mô tô, quần jean xanh, ngô và bơ đậu phộng có tổng giá trị là 3.2 tỷ USD;[31] hay Canada áp thuế lên các mặt hàng như thép, nhôm và nông sản có tổng giá trị 16.6 tỷ USD.[32] Việc ký kết Hiệp định Thương mại Hoa Kỳ - Mexico - Canada (United States - Mexico - Canada Agreement, USMCA) mới không khiến các khoản thuế đối với thép và nhôm được rút lại.[33] Trong khi đó, Hàn Quốc và Nhật Bản đạt được thỏa thuận miễn trừ thuế quan bằng việc áp dụng hạn ngạch là 2,68 triệu tấn đối với Hàn Quốc và 1.25 triệu tấn đối với Nhật Bản.[34] Bên cạnh đó, Hoa Kỳ và Hàn Quốc cũng đã đạt được các nhượng bộ khác như tăng nhập khẩu ô tô Hoa Kỳ vào Hàn Quốc và giảm các hàng rào phi thuế quan như nhãn mác, tiêu chuẩn môi trường, thủ tục hải quan phức tạp.[35] Tương tự, EU cũng đã đạt được các nhượng bộ về hạn ngạch nhập khẩu thép và nhôm.[36] Trong đó, nhượng bộ của Nhật Bản và EU đạt được trong giai đoạn nhiệm kỳ Tổng thống Hoa Kỳ Joseph Robinette Biden Jr. (“Tổng thống Joe Biden”) là năm 2021 và 2022.[37] Trong năm 2022, Ban Hội thẩm WTO đã đưa ra phán quyết tuyên bố các thuế quan của Hoa Kỳ đối với thép và nhôm với viện dẫn an ninh quốc gia là vi phạm các nguyên tắc của WTO.[38] Tuy nhiên, việc Ban Phúc thẩm WTO bị đóng băng có thể khiến việc thực thi phán quyết trở nên khó khăn.[39]

Đối với ô tô, Bộ Thương mại Hoa Kỳ đã khởi xướng cuộc điều tra về tác động đến với an ninh quốc gia của ô tô nhập khẩu theo Mục 232 Đạo luật Mở rộng Thương mại 1962.[40] Mặc dù Bộ Thương mại xác định nhập khẩu ô tô đe dọa đến an ninh quốc gia, Tổng thống Trump đã hoãn quyết định áp thuế và tiến hành đàm phán thỏa thuận thương mại nhằm điều chỉnh nhập khẩu ô tô.[41] Hiệp định USMCA có thể thúc đẩy các nhà sản xuất ô tô phải sử dụng nhiều phụ tùng và thành phần xuất xứ từ Hoa Kỳ và tăng lương cho người lao động nhằm tránh việc bị áp thuế.[42]

Bên cạnh thuế quan đối với các mặt hàng công nghiệp trên, Tổng thống Trump đã áp dụng nhiều biện pháp hạn chế thương mại đối với các sản phẩm chip nhằm bảo đảm vị thế dẫn đầu của Hoa Kỳ trong ngành công nghiệp chip. Nhiều công ty sản xuất chip Trung Quốc như ZTE, Huawei và các công ty con của Huawei và SMIC đã bị đưa vào “danh sách đen thương mại (Entity List)” - một danh sách yêu cầu các giao dịch với các đối tượng bị liệt kể phải được cấp phép.[43] Đồng thời, chính quyền Tổng thống Trump đã ban hành các lệnh hạn chế xuất khẩu chip nhằm ngăn cản các quốc gia như Trung Quốc, Nga và Venezuela sở hữu được công nghệ sử dụng trong các lĩnh vực vũ khí, máy bay quân sự và công nghệ trinh sát.[44] Các biện pháp hạn chế xuất khẩu tiếp tục được tăng cường trong nhiệm kỳ của Tổng thống Biden.[45] Đạo luật CHIPS và Khoa học cũng đã được thông qua trong thời gian Tổng thống Biden tại nhiệm, cung cấp các ưu đãi tín dụng nhằm thúc đẩy ngành công nghiệp chip tại Hoa Kỳ.[46] Phản ứng trước động thái của Hoa Kỳ, công ty TSMC của Đài Loan (Trung Quốc) đã công bố nhà máy sản xuất tại Hoa Kỳ.[47] Hà Lan và Nhật Bản cũng đã áp dụng các biện pháp hạn chế xuất khẩu chip.[48] Trong khi đó, Trung Quốc không có dấu hiệu nhượng bộ và đã trả đũa bằng lệnh cấm việc nhập khẩu các sản phẩm chip từ công ty Hoa Kỳ Micron dùng cho các hạ tầng thông tin trọng yếu bao gồm hạ tầng viễn thông, vận chuyển và quốc phòng với lo ngại về an ninh mạng.[49]

Ngoài ra, chính quyền Tổng thống Trump đã có những biện pháp mạnh mẽ chống lại những hành vi của Trung Quốc mà Hoa Kỳ cho là không công bằng và đánh cắp sở hữu trí tuệ. Năm 2017, Báo cáo điều tra của Cơ quan Đại diện Thương mại Hoa Kỳ (United States Trade Representative, USTR) theo Mục 301 Đạo luật Thương mại 1974 đã đưa ra kết luận Trung Quốc đã thực hiện những hành vi gian lận thương mại và không công bằng bao gồm cưỡng ép chuyển giao công nghệ và phân biệt đối xử trong các hạn chế đối với thỏa thuận li-xăng.[50] Theo đó, chính quyền Tổng thống Trump đã áp mức thuế 25% lên tổng số hàng hóa có giá trị 50 tỷ đô bao gồm các mặt hàng công nghệ người máy, vũ trụ, cơ khí và ô tô.[51] Đáp trả hành động từ phía Hoa Kỳ, Trung Quốc đã áp thuế 25% lên hàng hóa tổng giá trị 50 tỷ đô bao gồm nông sản, ô tô và thủy sản.[52] Đến năm 2020, Trung Quốc và Hoa Kỳ đã ký thỏa thuận Giai đoạn I (Phase One Deal) mà theo đó, Trung Quốc chấp nhận các nhượng bộ như nhập khẩu thêm mặt hàng nông sản - thủy sản - thực phẩm, giảm các rào cản đối với dịch vụ tài chính của Hoa Kỳ, chấp nhận các nghĩa vụ liên quan đến chính sách tiền tệ, chuyển giao công nghệ và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ.[53] Tuy nhiên, cho đến cuối năm 2021, Hoa Kỳ cho rằng Trung Quốc đã không thực hiện bất kỳ cam kết nào trong thỏa thuận Giai đoạn I.[54] Đến năm 2024, trong nhiệm kỳ của Tổng thống Biden, USTR đã quyết định áp thuế lên các hàng hòa Trung Quốc như tungsten, tấm bán dẫn và polysilicon sau khi kết thúc thủ tục rà soát.[55]

Nhìn chung, từ các diễn biến chính trong cuộc CTTM lần thứ nhất trong nhiệm kỳ Tổng thống Trump, có thể rút ra các đặc điểm chính như sau: Thứ nhất, cuộc CTTM trong nhiệm kỳ thứ nhất của Tổng thống Trump phủ khắp nhiều lĩnh vực từ các mặt hàng công nghiệp như pin mặt trời, thép - nhôm và ô tô đến các lĩnh vực công nghệ cao như chip. Thứ hai, việc áp thuế của chính quyền Tổng thống Trump được thực hiện thông qua đa dạng các thủ tục như thủ tục điều tra thuế tự vệ toàn cầu theo Mục 201, điều tra về an ninh quốc gia theo Mục 232 và điều tra về hành vi gian lận thương mại theo Mục 301. Thứ ba, các quốc gia không có cách phản ứng thống nhất đối với chính sách thuế quan của Tổng thống Trump: Trong khi Hàn Quốc đạt được thỏa thuận nhượng bộ với Hoa Kỳ từ khá sớm, EU và Nhật Bản đạt được thỏa thuận tương tự trong nhiệm kỳ của Tổng thống Biden; Trung Quốc từng đạt được thỏa thuận đối với Hoa Kỳ nhưng thỏa thuận không được thực thi thành công. Tuy vậy, điểm chung của các thỏa thuận này là các quốc gia chịu áp thuế đều chấp nhận nhiều hơn các nhượng bộ đối với Hoa Kỳ. Trên cơ sở các tổng kết đó, có thể thấy rằng diễn biến CTTM là khó lường, có thể phát triển ra nhiều lĩnh vực và dẫn đến các kết quả khác nhau trong mối quan hệ thương mại giữa các quốc gia.

3.2. Khái quát về CTTM trong nhiệm kỳ thứ hai của Tổng thống Trump

Trong nhiệm kỳ lần thứ hai, Tổng thống Trump đã tiếp tục cuộc chiến thuế quan lên nhiều quốc gia và mặt hàng hóa lên nhiều quốc gia. Thuế quan mang tính bao trùm được áp lên nhiều quốc gia và phủ rộng nhiều loại hàng hóa dựa trên các đạo luật như Đạo luật Quyền lực Kinh tế Quốc tế Khẩn cấp (International Emergency Economic Powers Act, IEEPA), Mục 232 Đạo luật Mở rộng Thương mại 1962 và Mục 301 Đạo luật Thương mại 1974.

Động thái đầu tiên chính là áp thuế quan bao trùm 25% lên mọi hàng hóa nhập khẩu từ Mexico và Canada (dầu và năng lượng nhập khẩu từ Canada chịu thuế 10%), viện dẫn lý do rằng việc Canada và Mexico không giải quyết được vấn đề chất ma túy fentanyl và người nhập cư tràn vào lãnh thổ Hoa Kỳ đe dọa đến an ninh quốc gia theo IEEPA.[56] Sau những nỗ lực đàm phán không thành công, Canada đã tuyên bố thuế trả đũa 25% đối với nhiều loại mặt hàng nhập khẩu từ Hoa Kỳ như nước cam, bơ đậu phộng, rượu vang, rượu mạnh, bia, cà phê, đồ gia dụng, quần áo, giày dép, xe mô tô, mỹ phẩm và một số sản phẩm bột giấy và giấy.[57] Cuộc thương chiến của Tổng thống Trump đã tạo ra căng thẳng đến mức Thủ tướng Canada đã phải nhìn nhận lại mối quan hệ với Hoa Kỳ, rằng mối quan hệ song phương truyền thống dựa trên các trụ cột hội nhập kinh tế, an ninh chặt chẽ và hợp tác quân sự đã chấm dứt và Hoa Kỳ và Canada đang tiến vào một mối quan hệ khác biệt một cách cơ bản.[58] Khác với Canada, Mexico vẫn chưa tiến hành biện pháp đáp trả nào.[59] Một động thái hạ nhiệt từ Hoa Kỳ chính là việc miễn thuế quan cho các hàng hóa đáp ứng các quy tắc xuất xứ theo Hiệp định USMCA.[60]

Đối với Trung Quốc, Tổng thống Trump đã áp dụng nhiều biện pháp thuế quan bao gồm 125% thuế quan đối ứng, 20% thuế quan nhằm giải quyết mối đe dọa an ninh quốc gia do nhập khẩu fentanyl vào Hoa Kỳ và các thuế quan do điều tra theo Mục 301 của Đạo luật Thương mại 1974 trong khoảng 7.5% đến 100% đối với các loại hàng hóa cụ thể như là ống tiêm, dẫn đến thuế quan bao trùm đối với các hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc đạt mức cao nhất là 245%.[61] Ngoài ra, Tổng thống Trump đã chấm dứt việc miễn thuế đối với các hàng hóa có giá trị dưới 800 đô đến từ Trung Quốc nhằm giải quyết khủng hoảng an ninh quốc gia do nhập khẩu chất giảm đau opioid tổng hợp.[62] Đáp trả các hành động của Hoa Kỳ, Trung Quốc đã trả đũa với tổng mức thuế quan lên đến 125%.[63] Bên cạnh đó, Trung Quốc cũng đã áp đặt các lệnh hạn chế xuất khẩu đất hiếm và các khoáng sản là nguyên liệu quan trọng cho công nghiệp quốc phòng và ngành y tế Hoa Kỳ nhằm bảo đảm an ninh quốc gia.[64] Khác với kỳ vọng của Tổng thống Trump, Trung Quốc vẫn chưa tiến hành đàm phán ngoại giao với Hoa Kỳ về các vấn đề thương mại và một giải pháp ngoại giao có thể trở nên khó khăn hơn khi mục tiêu của Hoa Kỳ là bảo đảm sự vượt trội về mặt kinh tế, quân sự và khoa học công nghệ.[65] Trong khi đó, Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc, Chủ tịch nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa Tập Cận Bình đã thực hiện các chuyến thăm đến các quốc gia Đông Nam Á như Việt Nam, Campuchia và Malaysia với các thỏa thuận tăng cường hợp tác về thương mại và đầu tư.[66] Các chuyến thăm trên có thể được giải thích là chiến lược vượt qua các áp lực từ cuộc thương chiến thông qua tăng cường ngoại giao láng giềng.[67] Một lý do khác có thể là Trung Quốc không cảm thấy thật sự có lợi khi tham gia vào một cuộc đàm phán dựa mà chỉ dựa trên quyền lực và mang tính tạm thời (như các ví dụ về các thỏa thuận chấp nhận nhượng bộ từ phía Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc và EU trong CTTTM lần thứ nhất).[68]

Đối với các quốc gia khác, sau khi tuyên bố mức thuế đối ứng rất cao với các quốc gia có thâm hụt thương mại (Việt Nam: 46%; Campuchia: 49%; Lào: 48%) Malaysia: 24%; Trung Quốc: 34%; EU: 20%),[69] Tổng thống Trump đã tạm dừng thuế đối ứng trong 90 ngày nhằm tạo thời gian đàm phán và duy trì thuế bao trùm 10% lên hầu hết các quốc gia khác.[70] Trước động thái của Tổng thống Trump, EU đã tạm hoãn thực hiện các biện pháp trả đũa.[71] Về phía Việt Nam, Đặc phái viên của Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, Phó Thủ tướng Chính phủ Hồ Đức Phớc đã trao đổi với Đại diện Thương mại Hoa Kỳ Jamieson Greer về các vấn đề kinh tế - thương mại song phương và bày tỏ mong muốn rằng Việt Nam sẵn sàng đàm phán thỏa thuận thương mại song phương với Hoa Kỳ cũng như đề nghị Quốc hội Hoa Kỳ tiếp tục ủng hộ và có tiếng nói để Hoa Kỳ dỡ bỏ các biện pháp áp thuế đối với hàng hoá Việt Nam.[72] Sau khi hai bên nhất trí khởi động đàm phán, phía Việt Nam đã thành lập Đoàn đàm phán Chính phủ về các vấn đề thương mại với Hoa Kỳ.[73] Động thái hạ nhiệt gần nhất đối với thuế đối ứng đó chính là việc tạm thời miễn áp dụng thuế đối ứng đối với chip bán dẫn và sản phẩm điện tử tiêu dùng như điện thoại thông minh và máy tính.[74]

Bên cạnh thuế quan bao trùm, Tổng thống Trump cũng đã thực hiện nhiều biện pháp cụ thể đối với những mặt hàng công nghiệp quan trọng.

Cụ thể, đối với thép và nhôm, Tổng thống Trump đã áp thuế toàn cầu 25% đối với nhập khẩu thép và nhôm từ mọi quốc gia.[75] Trước tình hình đó, Canada đã công bố trả đũa bằng thuế quan 25% áp lên các mặt hàng như thép, nhôm, máy tính, dụng cụ thể thao và sản phẩm gang.[76] EU cũng đã tuyên bố trả đũa bằng biện pháp tương tự nhưng đã tạm hoãn sau khi Trump tuyên bố tạm hoãn áp thuế đối ứng trong vòng 90 ngày nhằm tìm giải pháp ngoại giao, bao gồm việc tạm dừng thực thi các khoản phạt đối với Apple và Meta.[77]

Đối với ô tô, Tổng thống Trump đã áp thuế 25% đối với ô tô theo Mục 232 Đạo luật Mở rộng Thương mại 1962 vì lý do nhập khẩu ô tô đe dọa đến an ninh quốc gia của Hoa Kỳ.[78] Nhằm trả đũa, Canada đã áp thuế 25% đối với các ô tô không đáp ứng các điều kiện của Hiệp định USCMA và các ô tô đáp ứng điều kiện của Hiệp định USCMA nhưng có thành phần không có xuất xứ Canada hay Mexico.[79]

Đối với sản phẩm gỗ, đồng, chip bán dẫn, dược phẩm và nguyên liệu dược phẩm, các khoáng sản trọng yếu và đất hiếm, Tổng thống Trump đã cho tiến hành các cuộc điều tra theo Mục 232 Đạo luật Mở rộng Thương mại 1962 về ảnh hưởng đối với an ninh quốc gia của các sản phẩm nhập khẩu trên.[80] Hơn nữa, sau lệnh của Tổng thống Trump yêu cầu mở điều tra về gian lận thương mại theo Mục 301 Đạo luật Thương mại 1974 đối với ngành công nghiệp đóng tàu của Trung Quốc, Cơ quan Đại diện Thương mại Hoa Kỳ đã đề xuất áp dụng thu phí bổ sung theo lộ trình đối với chủ sở hữu và vận hành tàu của Trung Quốc, bên vận hành tàu được đóng bởi Trung Quốc và tàu chở ô tô được đóng bởi nước ngoài, và áp dụng các hạn chế trong việc vận chuyển khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) bằng tàu nước ngoài.[81]

Như vậy, từ diễn biến hai cuộc CTTM đã trình bày, có thể thấy rằng CTTM lần thứ hai diễn ra gay gắt với không chỉ các biện pháp thuế quan cụ thể đối với từng loại hàng hóa mà còn bao gồm cả thuế quan bao trùm đối với nhiều loại hàng hóa đối với các quốc gia có thâm hụt thương mại với Hoa Kỳ theo nhiều đạo luật khác nhau. Tương tự với CTTM lần thứ nhất, nhiều quốc gia đã tiến hành các biện pháp trả đũa. Tuy nhiên, đối với Tổng thống Trump, có thể nhận định rằng giống như trong nhiệm kỳ thứ nhất, thuế quan là một loại công cụ để buộc các quốc gia có thâm hụt thương mại phải tiến hành đàm phán theo các điều khoản thương mại từ phía Hoa Kỳ đề xuất. Trong CTTM lần thứ hai, nhiều quốc gia đã nhanh chóng khởi động đàm phán đối với Hoa Kỳ, cho thấy rằng nhiều quốc gia nhận thấy thương mại tự do vẫn có lợi cho quốc gia của mình cũng như kinh tế toàn cầu hơn là chủ nghĩa bảo hộ. Dù vậy, vẫn tồn tại khả năng việc đàm phán có thể khó khăn và dẫn đến kết quả là chấp nhận các nhượng bộ dựa trên yêu cầu từ phía Hoa Kỳ như quan sát được trong CTTM lần thứ nhất. Về phía Trung Quốc, mặc dù Trung Quốc vẫn chưa khởi động đàm phán với Hoa Kỳ, Trung Quốc đã tiến hành các chuyến thăm các quốc gia trong khu vực nhằm gia tăng mối liên kết kinh tế nhằm bảo đảm lợi thế thương mại mà không phải chấp nhận các điều khoản bất lợi từ phía Hoa Kỳ. Nhìn chung, phản ứng của các quốc gia tuy khác nhau nhưng đều chia sẻ một góc nhìn chung rằng việc xa rời các quy tắc của trật tự thương mại toàn cầu không có lợi và hệ quả cũng như kết cục của CTTM là khó nắm bắt.

Bài viết kỳ này đã giới thiệu tổng quan về CTTM và CTTM diễn biến trong hai nhiệm kỳ của Tổng thống Trump nhằm đưa ra một số dặc điểm nhất định của CTTM. Trong kỳ tiếp theo, bài viết sẽ phân tích các công cụ pháp lý phòng vệ thương mại trong khuôn khổ của WTO và các biện pháp được thực hiện trong hai cuộc CTTM của Tổng thống Trump.

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

[1] Cambridge Dictionary, ‘Trade war’ <https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/trade-war>, truy cập ngày [08/04/2025]; Oxford Reference, ‘Trade war’ <https://www.oxfordreference.com/display/10.1093/oi/authority.2011080310521910> truy cập 8/4/2025.

[2] Aaditya Mattoo, Robert W. Staiger, ‘Trade Wars: What do they mean? Why are they happening? What are the costs?’ (2019) National Bureau of Economic Research Working Paper 25762 <https://www.nber.org/papers/w25762> truy cập 8/4/2025.

[3][4][6][8] Guoyong Liang, Haoyuan Ding, The US-China Trade War (Routledge 2021), tr. 6-7, 8.

[4] Leo Sands, ‘What is a trade war, and is the U.S. in one after Trump’s tariffs?’ The Washington Post <https://www.washingtonpost.com/business/2025/02/03/trump-trade-war-tariffs/> truy cập 8/4/2025.

[5][18] Karl Marx, On the question of Free Trade (Florence Kelley trs, Prefaced by Frederick Engels, New York Labour News Company 1921)

[5] William J. Bernstein, ‘No One Wins a Trade War’ The Atlantic <https://www.theatlantic.com/ideas/archive/2025/03/trump-tariff-retaliation-harms/681884/> truy cập 8/4/2025.

[6] Alessandro Nicita, ‘Nobody really wins in a trade war’ (United Nations Conference on Trade and Development (“UNCTAD”), 25 April 2018) <https://unctad.org/news/nobody-really-wins-trade-war> truy cập 8/4/2025.

[7] Bryan Keogh, Nicole Zelniker, ‘Why trade wars can be perilous: 5 essential reads’ The Conversation (July 13, 2018) <https://theconversation.com/why-trade-wars-can-be-perilous-5-essential-reads-99725> truy cập 8/4/2025; Heather Stewart, ‘Trump’s tariffs may be perilous for small, heavily indebted countries in global south’ The Guardian (6 April, 2025) <https://www.theguardian.com/business/2025/apr/06/trumps-tariffs-may-be-perilous-for-small-heavily-indebted-countries-in-global-south> truy cập 8/4/2025.

[9] Sarah Pavlak, ‘A Short History of Trade Wars’ (The US-China Business Council, May 24, 2018) <https://www.uschina.org/articles/a-short-history-of-trade-wars/> truy cập 8/4/2025.

[10] James B. Stewart, ‘What History Has to Say About the ‘Winners’ in Trade Wars’ The New York Times (March 8, 2018) <https://www.nytimes.com/2018/03/08/business/tariff-trump-trade-wars.html> truy cập 9/4/2025.

[11][12] Robert E. Scott, Zane Mokhiber, ‘The China toll deepens: Growth in the bilateral trade deficit between 2001 and 2017 cost 3.4 million U.S. jobs, with losses in every state and congressional district’ (Economic Policy Institute, October 23, 2018) <https://www.epi.org/publication/the-china-toll-deepens-growth-in-the-bilateral-trade-deficit-between-2001-and-2017-cost-3-4-million-u-s-jobs-with-losses-in-every-state-and-congressional-district/> truy cập 9/4/2025.

[12] US-China Economic and Security Review Commission, ‘2018 Report to Congress: Executive Summary and Key Recommendations’ <https://www.uscc.gov/annual-report/2018-annual-report-congress> truy cập 9/4/2025.

[13] US Department of Commerce (“DOC”), ‘2019 Statistical Analysis of U.S. Trade with EU’ <chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://www.bis.doc.gov/index.php/documents/technology-evaluation/ote-data-portal/licensing-analysis/2636-2019-statistical-analysis-of-u-s-trade-with-eu-pdf/file> truy cập 9/4/2025.

[14] United States International Trade Comission (“USITC”), ‘Mexico’ <https://www.usitc.gov/research_and_analysis/trade_shifts_2019/mexico.htm > truy cập 9/4/2025.

[15] US Department of Commerce (“DOC”), ‘US Trade with Canada - Canada 2018 Dataportal’ <chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://www.bis.doc.gov/index.php/documents/about-bis/2450-2018-statistical-analysis-of-u-s-trade-with-canada-pdf/file#:~:text=In%202018%2C%20U.S.%20exports%20to,%25%20(%242.8%20billion)%20increase.> truy cập 11/4/2025.

[16] USITC, ‘Viet Nam’ <https://www.usitc.gov/research_and_analysis/trade_shifts_2019/vietnam.htm> truy cập 11/4/2025.

[17] United Office of the United States Trade Representative (“USTR”), ‘China Trade Summary’ <https://ustr.gov/countries-regions/china-mongolia-taiwan/peoples-republic-china> truy cập 11/4/2025; USTR, ‘European Union Trade Summary’ <https://ustr.gov/countries-regions/europe-middle-east/europe/european-union#:~:text=The%20U.S.%20goods%20trade%20deficit,(%2426.9%20billion)%20over%202023.> truy cập 11/4/2025; USTR, ‘Canada Trade Summary’ <https://ustr.gov/countries-regions/americas/canada#:~:text=Canada%20Trade%20Summary&text=U.S.%20goods%20imports%20from%20Canada,(%24926.9%20million)%20over%202023.> truy cập 11/4/2025; USTR, ‘Mexico Trade Summary’ <https://ustr.gov/countries-regions/americas/mexico#:~:text=The%20U.S.%20goods%20trade%20deficit,(%2419.3%20billion)%20over%202023.> truy cập 11/4/2025; USTR, ‘Viet Nam Trade Summary’ <https://ustr.gov/countries-regions/southeast-asia-pacific/vietnam#:~:text=U.S.%20goods%20imports%20from%20Vietnam,(%2418.9%20billion)%20over%202023.> truy cập 11/4/2025.

[19] Michael Pettis, ‘Why Trade Wars Are Inevitable’ Foreign Policy (October 19, 2019) <https://carnegieendowment.org/posts/2019/10/why-trade-wars-are-inevitable?lang=en> truy cập 11/4/2025.

[20] Matthew C. Klein, Michael Pettis, Trade Wars Are Class Wars: How Rising Inequality Distorts the Global Economy and Threatens International Peace (Yale University Press 2021).

[21][22] Kristen Hopewell, ‘The World Is Abandoning the WTO And America and China Are Leading the Way’ Foreign Affairs ( October 7, 2024) <https://www.foreignaffairs.com/united-states/world-abandoning-wto-china-leading-way-kristen-hopewell> truy cập 11/4/2025.

[23] David Lawder, ‘WTO fails on dispute reforms before Trump takes office, US ambassador says’ Reuters (December 18 2024) <https://www.reuters.com/world/wto-fails-dispute-reforms-before-trump-takes-office-us-ambassador-says-2024-12-18/> truy cập 11/4/2025.

[24] White House, ‘Fact Sheet: President Donald J. Trump Announces “Fair and Reciprocal Plan” on Trade’ (February 13 2025) <https://www.whitehouse.gov/fact-sheets/2025/02/fact-sheet-president-donald-j-trump-announces-fair-and-reciprocal-plan-on-trade/> truy cập 11/4/2025.

[25] Office of United States Trade Representative, ‘201 Cases Fact Sheet: Imported Large Residential Washing Machines and Imported Solar Cells and Modules’ <https://ustr.gov/issue-areas/enforcement/section-201-investigations> truy cập 11/4/2025.

[26] Chad P. Bown và Junie Joseph, 'Solar and Washing Machine Safeguards in Context: The History of US Section 201 (Peterson Institute for International Economics (“PIIE”), October 31, 2017) <https://www.piie.com/blogs/trade-and-investment-policy-watch/solar-and-washing-machine-safeguards-context-history-us> truy cập 12/4/2025.

[27] World Trade Organisation (“WTO”), ‘China initiates dispute complaints against US solar cell duties, renewable energy measures’ (16 August, 2018) <https://www.wto.org/english/news_e/news18_e/ds562_563rfc_16aug18_e.htm> truy cập 12/4/2025; WTO, ‘Korea initiates WTO dispute complaints against US safeguard duties on washers, solar cells’ <https://www.wto.org/english/news_e/news18_e/ds545_546rfc_16may18_e.htm> truy cập 12/4/2025.

[28] DOC. ‘Report on the Effect of Imports of Steel on the National Security’ (January 2018) <https://www.bis.doc.gov/index.php/other-areas/office-of-technology-evaluation-ote/section-232-investigations> truy cập 12/4/2025; DOC, ‘Report on the Effect of Imports of Aluminum on the National Security’ (January 2018) truy cập 12/4/2025.

[29] David J. Lynch, Damian Paletta, ‘Trump announces steel and aluminum tariffs Thursday over objections from advisers and Republicans’ The Washington Post (March 1, 2018) <https://www.washingtonpost.com/news/business/wp/2018/03/01/white-house-planning-major-announcement-thursday-on-steel-and-aluminum-imports/> truy cập 12/4/2025.

[30] Zhiyao (Lucy) Lu, Jeffrey J. Schott, ‘How Is China Retaliating for US National Security Tariffs on Steel and Aluminum?’ (PIIE, April 9, 2018) <https://www.piie.com/research/piie-charts/2018/how-china-retaliating-us-national-security-tariffs-steel-and-aluminum> truy cập 12/4/2025.

[31] Chad P. Bown, Eujin Jung, Zhiyao (Lucy) Lu, ‘Harley Is a Tariff Trend Setter—But Not in a Good Way’ (June 29, 2018) <https://www.piie.com/blogs/trade-and-investment-policy-watch/2018/harley-tariff-trend-setter-not-good-way> truy cập 12/4/2025.

[32] Government of Canada, ‘Canada stands up for our steel and aluminum workers and industry’ (June 29, 2018) <https://www.canada.ca/en/global-affairs/news/2018/06/canada-stands-up-for-our-steel-and-aluminum-workers-and-industry.html> truy cập 12/4/2025.

[33] Stephanie Dhue, ‘Steel and aluminum tariffs remain a headache despite Trump’s trade deal with Mexico and Canada’ CNBC (November 30, 2018) <https://www.cnbc.com/2018/11/30/steel-aluminum-tariffs-remain-even-after-trump-signs-new-nafta-deal.html> truy cập 12/4/2025.

[34] Jeffrey J. Schott, Zhiyao (Lucy) Lu, ‘Korea Steel Deal Means More US Steel Barriers Lie Ahead’ (PIIE, March 28, 2018) <https://www.piie.com/blogs/trade-and-investment-policy-watch/korea-steel-deal-means-more-us-steel-barriers-lie-ahead> truy cập 12/4/2025; DOC, ‘Raimondo, Tai Statements on 232 Tariff Agreement with Japan’ (February 7, 2022) <https://www.commerce.gov/news/press-releases/2022/02/raimondo-tai-statements-232-tariff-agreement-japan> truy cập 12/4/2025.

[35] White House, ‘Fact Sheet: President Donald J. Trump is Fulfilling His Promise on The U.S. – Korea Free Trade Agreement and on National Security’ (March 28, 2018) <https://trumpwhitehouse.archives.gov/briefings-statements/president-donald-j-trump-fulfilling-promise-u-s-korea-free-trade-agreement-national-security/> truy cập 12/4/2025

[36] DOC, ‘Announcement of Actions on EU Imports Under Section 232’ (October 31, 2021) <chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://www.commerce.gov/sites/default/files/2021-10/US%20232%20EU%20Statement.pdf> truy cập 12/4/2025.

[37] DOC, ‘Raimondo, Tai Statements on 232 Tariff Agreement with Japan’ (February 7, 2022) <https://www.commerce.gov/news/press-releases/2022/02/raimondo-tai-statements-232-tariff-agreement-japan> truy cập 12/4/2025; DOC, ‘Announcement of Actions on EU Imports Under Section 232’ (October 31, 2021) <chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://www.commerce.gov/sites/default/files/2021-10/US%20232%20EU%20Statement.pdf> truy cập 12/4/2025.

[38] Klint W. Alexander, ‘The 2022 U.S. Steel/Aluminum Tariff Ruling: A Legal Reckoning for the United States and the WTO for the National Security Exception in International Law’ [2023] 72 Am. U. L. Rev. 1137.

[39] Sarah Anne Aarup, ‘Reform or die? If the US gets its way, the WTO might do both’ POLITICAL (May 9, 2023) <https://www.politico.eu/article/reform-die-usa-washington-world-trade-organization-wto-ngozi-okonjo-iweala-joe-biden/> truy cập 12/4/2025.

[40] DOC, ‘U.S. Department of Commerce Initiates Section 232 Investigation into Auto Imports’ (May 23, 2018) <https://2017-2021.commerce.gov/news/press-releases/2018/05/us-department-commerce-initiates-section-232-investigation-auto-imports.html> truy cập 12/4/2025.

[41] White House, ‘Adjusting Imports of Automobiles and Automobile Parts Into the United States’ (May 17, 2019) <https://trumpwhitehouse.archives.gov/presidential-actions/adjusting-imports-automobiles-automobile-parts-united-states/ > truy cập 12/4/2025.

[42] Justin Worland, ‘Trump’s NAFTA Replacement Largely Maintains the Status Quo on Free Trade’ TIME (October 1, 2018) <https://time.com/5411444/nafta-trump-deal-usmca/> truy cập 12/4/2025.

[43] DOC, ‘Additions to Entity List’ (March 8, 2016) <https://www.federalregister.gov/documents/2016/03/08/2016-05104/additions-to-the-entity-list> truy cập 12/4/2025; DOC, ‘Department of Commerce Announces the Addition of Huawei Technologies Co. Ltd. to the Entity List’ (May 15, 2019) <https://2017-2021.commerce.gov/news/press-releases/2019/05/department-commerce-announces-addition-huawei-technologies-co-ltd.html> truy cập 12/4/2025; DOC, ‘Addition of Certain Entities to the Entity List and Revision of Entries on the Entity List’ (August 21, 2019) <https://www.federalregister.gov/documents/2019/08/21/2019-17921/addition-of-certain-entities-to-the-entity-list-and-revision-of-entries-on-the-entity-list> truy cập 12/4/2025; DOC, ‘Commerce Adds China’s SMIC to the Entity List, Restricting Access to Key Enabling U.S. Technology’ (December 18, 2020) <https://2017-2021.commerce.gov/news/press-releases/2020/12/commerce-adds-chinas-smic-entity-list-restricting-access-key-enabling.html> truy cập 12/4/2025; DOC, ‘Entity List’ <https://www.bis.doc.gov/index.php/policy-guidance/lists-of-parties-of-concern/entity-list> truy cập 12/4/2025.

[44] DOC, ‘Commerce Tightens Restrictions on Technology Exports to Combat Chinese, Russian and Venezuelan Military Circumvention Efforts’ (April 27, 2020) <https://2017-2021.commerce.gov/news/press-releases/2020/04/commerce-tightens-restrictions-technology-exports-combat-chinese-0.html> truy cập 12/4/2025; DOC, ‘Commerce Addresses Huawei’s Efforts to Undermine Entity List, Restricts Products Designed and Produced with U.S. Technologies’ (May 15, 2020) <https://2017-2021.commerce.gov/news/press-releases/2020/05/commerce-addresses-huaweis-efforts-undermine-entity-list-restricts.html> truy cập 12/4/2025; DOC, ‘Commerce Department Further Restricts Huawei Access to U.S. Technology and Adds Another 38 Affiliates to the Entity List’ (August 17, 2020) <https://2017-2021.commerce.gov/news/press-releases/2020/08/commerce-department-further-restricts-huawei-access-us-technology-and.html> truy cập 12/4/2025; Asa Fitch, ‘Nvidia Warns of Sales Hit From New U.S. Chip Licensing Requirements for China’ The Wall Street Journal (August 31, 2022) <https://www.wsj.com/articles/nvidia-warns-of-sales-hit-from-new-u-s-chip-licensing-requirements-for-china-11661984074> truy cập 12/4/2025.

[45] DOC, ‘Public Information on Export Controls on Advanced Computing and Semiconductor Manufacturing Items to the People’s Republic of China (PRC) in 2022 and 2023’ (November 6, 2023) <https://www.bis.doc.gov/index.php/about-bis/newsroom/2082> truy cập 12/4/2025.

[46] David Shepardson, Jeff Mason, ‘Biden signs bill to boost U.S. chips, compete with China’ Reuters (August 10, 2022) <https://www.reuters.com/technology/biden-sign-bill-boost-us-chips-compete-with-china-2022-08-09/> truy cập 12/4/2025.

[47] TSMC, ‘TSMC Announces Intention to Build and Operate an Advanced Semiconductor Fab in the United States’ (May 15, 2020) <https://pr.tsmc.com/english/news/2033> truy cập 12/4/2025.

[48] Toby Sterling, Karen Freifeld, Alexandra Alper, ‘Dutch to restrict semiconductor tech exports to China, joining US effort’ Reuters (March 9, 2023) <https://www.reuters.com/technology/dutch-responds-us-china-policy-with-plan-curb-semiconductor-tech-exports-2023-03-08/> truy cập 12/4/2025; Tim Kelly, Miho Uranaka, ‘Japan restricts chipmaking equipment exports as it aligns with US China curbs’ Reuters (March 31, 2023) <https://www.reuters.com/technology/japan-restrict-chipmaking-equipment-exports-aligning-it-with-us-china-curbs-2023-03-31/> truy cập 12/4/2025.

[49] Chang Che, ‘China Bans Some Sales of Chips From U.S. Company Micron’ The New York Times (May 21, 2023) <https://www.nytimes.com/2023/05/21/business/china-ban-microchips-micron.html> truy cập 12/4/2025.

[50] USTR, ‘Investigation: Technology Transfer, Intellectual Property, and Innovation’ (March 22, 20180 <https://ustr.gov/issue-areas/enforcement/section-301-investigations/section-301-china/investigation > truy cập 14/4/2025.

[51] Andrew Mayeda, Jenny Leonard, ‘Trade War's Battle Lines Drawn as U.S., China Set Tariff Lists’ Bloomberg (June 16, 2018) <https://www.bloomberg.com/politics/articles/2018-06-15/trump-targets-50-billion-in-china-goods-vows-more-if-needed> truy cập 14/4/2025.

[52] Dominic Rushe, ‘China retaliates against Trump's $50bn in tariffs, escalating possibility of trade war’ The Guardian (New York, Friday 15, 2018) <https://www.theguardian.com/us-news/2018/jun/15/trump-50bn-china-tariffs> truy cập 14/4/2025.

[53] Economic and Trade Agreement Between the Government of the United States and the Government of the People’s Republic of China, Phase One Deal; United States Office of Trade Representative, ‘Fact Sheets: Phase One Agreement’ <https://ustr.gov/countries-regions/china-mongolia-taiwan/peoples-republic-china/phase-one-trade-agreement/fact-sheets> truy cập 14/4/2025.

[54] Chad P. Bown, ‘China bought none of the extra $200 billion of US exports in Trump's trade deal’ (PIIE, July 19, 2022) <https://www.piie.com/blogs/realtime-economics/2022/china-bought-none-extra-200-billion-us-exports-trumps-trade-deal> truy cập 14/4/2025.

[55] USTR, ‘USTR Finalizes Action on China Tariffs Following Statutory Four-Year Review’ (September 13, 2024) <https://ustr.gov/about-us/policy-offices/press-office/press-releases/2024/september/ustr-finalizes-action-china-tariffs-following-statutory-four-year-review> truy cập 14/4/2025; USTR, ‘USTR Increases Tariffs Under Section 301 on Tungsten Products, Wafers, and Polysilicon, Concluding the Statutory Four-Year Review’ (December 11, 2024) <https://ustr.gov/about-us/policy-offices/press-office/press-releases/2024/december/ustr-increases-tariffs-under-section-301-tungsten-products-wafers-and-polysilicon-concluding> truy cập 14/4/2025.

[56] White House, ‘Fact Sheet: President Donald J. Trump Proceeds with Tariffs on Imports from Canada and Mexico’ (March 3, 2025) <https://www.whitehouse.gov/fact-sheets/2025/03/fact-sheet-president-donald-j-trump-proceeds-with-tariffs-on-imports-from-canada-and-mexico/> truy cập 18/4/2025.

[57] Government of Canada, ‘Canada announces robust tariff package in response to unjustified U.S. tariffs’ (March 4, 2025) <https://www.canada.ca/en/department-finance/news/2025/03/canada-announces-robust-tariff-package-in-response-to-unjustified-us-tariffs.html> truy cập 18/4/2025.

[58] Max Saltman, ‘Old US-Canada relationship is ‘over,’ warns Canadian prime minister’ CNN (March 28, 2025) <https://edition.cnn.com/2025/03/27/americas/canada-trump-tariffs-response-latam-intl/index.html> truy cập 18/42025.

[59] Raul Cortes, Kylie Madry, ‘Mexico seeks to avoid retaliatory tariffs against US, but not ruling them out’ Reuters (April 8, 2025) <https://www.reuters.com/world/americas/mexico-would-like-avoid-imposing-reciprocal-tariffs-us-2025-04-0> truy cập 18/4/2025.

[60] White House, ‘Fact Sheet: President Donald J. Trump Adjusts Tariffs on Canada and Mexico to Minimize Disruption to the Automotive Industry’ (March 6, 2025) <https://www.whitehouse.gov/fact-sheets/2025/03/fact-sheet-president-donald-j-trump-adjusts-tariffs-on-canada-and-mexico-to-minimize-disruption-to-the-automotive-industry/> truy cập 19/4/2025.

[61] White House, ‘Fact Sheet: President Donald J. Trump Ensures National Security and Economic Resilience Through Section 232 Actions on Processed Critical Minerals and Derivative Products’ (April 15, 2025) <https://www.whitehouse.gov/fact-sheets/2025/04/fact-sheet-president-donald-j-trump-ensures-national-security-and-economic-resilience-through-section-232-actions-on-processed-critical-minerals-and-derivative-products/> truy cập 19/4/2025; Gavin Bade, ‘How Did Trump’s Team Get to a 245% Tariff Level for China? Is That New?’ The Wall Street Journal ( April 16, 2025) <https://www.wsj.com/livecoverage/stock-market-trump-tariffs-trade-war-04-16-25/card/how-did-trump-s-team-get-to-a-245-tariff-level-for-china-is-that-new--G1hvNFzyOCp1k1ZFlUbJ> truy cập 19/4/2025.

[62] White House, ‘Fact Sheet: President Donald J. Trump Closes De Minimis Exemptions to Combat China’s Role in America’s Synthetic Opioid Crisis’ (April 2, 2025) <https://www.whitehouse.gov/fact-sheets/2025/04/fact-sheet-president-donald-j-trump-closes-de-minimis-exemptions-to-combat-chinas-role-in-americas-synthetic-opioid-crisis/> truy cập 20/4/2025.

[63] Office of the Tariff Committee of the State Council of the People’s Republic of China, ‘The State Council Tariff Commission issued an announcement to adjust the tariff measures on imported goods originating from the United States’ (April 11, 2025) <https://gss.mof.gov.cn/gzdt/zhengcejiedu/202504/t20250411_3961824.htm> truy cập 20/4/2025.

[64] Ministry of Commerce of the People’s Republic of China, ‘Ministry of Commerce Announcement No. 22 of 2025 to add 12 U.S. entities to the export control list’ (April 9, 2025) <https://www.mofcom.gov.cn/zwgk/zcfb/art/2025/art_c6b190344a154e6f831e0fdfc190e41e.html> truy cập 20/4/2025; Katrina Northrop, Lyric Li, ‘China’s restrictions on rare earths could hurt U.S. health care’ The Wall Street Journal (April 18, 2025) <https://www.washingtonpost.com/world/2025/04/18/china-restricts-rare-earths-export/> truy cập 20/4/2025.

[65] John Liu, ‘Forget Negotiating. China and the US Are Still Fighting About Talking’ Bloomberg News (Beijing, April 18, 2025) <https://www.bloomberg.com/news/newsletters/2025-04-18/forget-negotiating-china-and-the-us-are-still-fighting-about-talking> truy cập 20/4/2025.

[66] Voice of Viet Nam (“VOV”), ‘China hails outcomes of Xi Jinping’s state visit to Vietnam’ (April 18, 2025) <https://english.vov.vn/en/politics/diplomacy/china-hails-outcomes-of-xi-jinpings-state-visit-to-vietnam-post1192677.vov> truy cập 20/4/2025.

[67][68] Lizzi C. Lee, ‘The Art of Not Dealing: China’s 3-Ring Strategy for a Prolonged Trade War’ The Diplomat (April 15, 2025) <https://archive.ph/nxtiD#selection-1103.24-1103.97> truy cập 20/4/2025.

[67] Megan Messerly et al., ‘Trump wants to make a deal with China. Here’s how he’s trying to make that happen’ (April 16, 2025) <https://www.politico.com/news/2025/04/16/trump-china-trade-strategy-00291979> truy cập 20/4/2025.

[69][70] Executive Order No. 14257 90 FR 15041 (April 2, 2025) <https://www.whitehouse.gov/presidential-actions/2025/04/regulating-imports-with-a-reciprocal-tariff-to-rectify-trade-practices-that-contribute-to-large-and-persistent-annual-united-states-goods-trade-deficits/> truy cập 20/4/2025.

[70] Executive Order No. 14257 90 FR 15041 (April 2, 2025) <https://www.whitehouse.gov/presidential-actions/2025/04/regulating-imports-with-a-reciprocal-tariff-to-rectify-trade-practices-that-contribute-to-large-and-persistent-annual-united-states-goods-trade-deficits/> truy cập 20/4/2025.

[71] Lorne Cook, David Mchugh, ‘EU pauses tariff retaliation for 90 days to match Trump move, holding out hope for talks’ The Associated Press (April 10, 2025) <https://apnews.com/article/europe-trump-tariffs-retaliation-trade-eu-vdl-ad6cde9920b6336789b9e2e9935c69f> truy cập 21/4/2025.

[72] Trần Mạnh, ‘Việt Nam, Hoa Kỳ thống nhất khởi động đàm phán thỏa thuận thương mại đối ứng’ Báo Điện tử Chính phủ (10/4/2025) <https://baochinhphu.vn/viet-nam-hoa-ky-thong-nhat-khoi-dong-dam-phan-thoa-thuan-thuong-mai-doi-ung-102250410051631818.htm> truy cập 20/4/2025.

[73] Báo Điện tử Chính phủ, ‘Thành lập Đoàn đàm phán Chính phủ về các vấn đề thương mại với Hoa Kỳ’ (12/04/2025) <https://baochinhphu.vn/thanh-lap-doan-dam-phan-chinh-phu-ve-cac-van-de-thuong-mai-voi-hoa-ky-102250412211650661.htm> truy cập 20/4/2025.

[74] White House, ‘Clarification of Exceptions Under Executive Order 14257 of April 2, 2025, as Amended’ <https://www.whitehouse.gov/presidential-actions/2025/04/clarification-of-exceptions-under-executive-order-14257-of-april-2-2025-as-amended/> truy cập 21/4/2025; Helen Davidson, ‘Trump warns exemptions on smartphones, electronics will be short-lived, promises future tariffs’ The Guardian (April 14, 20205) <https://www.theguardian.com/us-news/2025/apr/14/trump-warns-exemptions-on-smartphones-electronics-will-be-short-lived-promises-future-tariffs-president-china> truy cập 21/4/2025.

[75] Proclamation 10895 90 FR 9807 <https://www.federalregister.gov/documents/2025/02/18/2025-02832/adjusting-imports-of-aluminum-into-the-united-states> truy cập 20/4/2025.

[76] Government of Canada, ‘Canada responds to unjustified U.S. tariffs on Canadian steel and aluminum products’ (March 12, 2025) <https://www.canada.ca/en/department-finance/news/2025/03/canada-responds-to-unjustified-us-tariffs-on-canadian-steel-and-aluminum-products.html> truy cập 20/4/2025.

[77] European Commission, ‘Commission proposal to impose trade countermeasures against US obtains necessary support from EU Member States’ (April 9, 2025) <https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/statement_25_1025> truy cập 20/4/2025; European Commission, ‘Statement by President von der Leyen’ (April 10, 2025) <https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/statement_25_1036> truy cập 20/4/2025; Kim Mackrael, Sam Schnechner, ‘EU Delayed Punishing Apple, Meta Just Before Trade Talks Started’ The Wall Street Journal (April 18, 2025) <https://www.wsj.com/tech/eu-meta-apple-punishment-delay-0453d7a0> truy cập 21/4/2025.